ISO 14001 Standardı Nedir?
Sanayinin gelişmesi ve kimyasal madde kullanımının artması ile üretim tesislerinin toprağa, havaya ve suya yönelik oluşturduğu tehdit de artmıştır. Giderek artan insan nüfusu, insanın ihtiyaç duyduğu tüm ürünlere yönelik talebi de doğal olarak arttırmaktadır. Ürünlere yönelik talebin artması da zincirleme bir reaksiyon şeklinde hem üretimi arttırmakta, hem doğal kaynakların tüketilmesine sebep olmakta hem de üretim esnasında çevrenin zarar görmesine sebep olmaktadır. Yaşadığımız çevrenin zarar görmesi ise yaşam alanımızın zarar görmesi demektir. 21. yüzyılda çevre kirliliği büyük bir sorun ve tek bir ülkenin değil, dünyanın sorunu olarak karşımızda durmaktadır.
Çevrenin korunmasına yönelik olarak uluslararası boyutta bir düzenleme de standartlar ve standardizasyon denilince akla ilk gelen kurumlardan biri olan ISO (International Organization of Standardization – Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu) tarafından yapılmıştır. ISO’nun; çevrenin korunması ya da daha yaygın tabirle, çevre yönetimi hakkındaki standartlara yönelik oluşturduğu doküman ya da yönergeye ISO 14001 Standardı denir.
ISO 14001 Standardı, günümüzde yaygın olarak Çevre Yönetim Sistemi ismiyle anılmaktadır. Bu sistem; bir organizasyonun çevresel yükümlülüklerini yerine getirmek amacıyla yürüttüğü sürekli planlama, uygulama, gözden geçirme ve geliştirme faaliyetleri çevrimidir. Bu çevrimde, çevresel performans, etkin bir çevre yönetim sistemi yapısı ve doğal ortamın korunması için yapılan çalışmalar yer almaktadır. İlk kez 1980'li yılların ortalarında, kuruluşların bir çevre politikası oluşturmaları, bu politikanın maliyetleri nedeniyle kaynak ayırmaları ve olumlu etkilerini görmek istemeleri sonucunda çevre politikalarının önemi artmıştır. Çevreye yönelik olumsuz etkileri durdurmak veya kontrol altına almak için çevre standartları daha çok konuşulmaya başlanmıştır.
Çevrenin korunmasını esas alan ISO 14000 standartlarının ilk maddeleri (standartları) 1996 yılında çıkarılmış, ardından 2015 yılında revize edilmiştir. ISO 14001, ISO 14000 ailesinin bir parçasıdır. Günümüzde bu standartlara uygun mal veya hizmet üreten firmalar, gereken koşulları sağladığını belgelendirme kuruluşlarına denetlettirmekte ve uygun bulunmaları durumunda kendilerine ISO 14001-2015 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi verilmektedir.
ISO 14000 serisi Çevre Yönetimi standartları temel olarak; toprak, hava ve su gibi doğal kaynakların kullanımının en aza indirilmesini ve bu doğal kaynaklara verilen zararların önüne geçilmesini hedeflemiştir. Bu standartlar serisi, üretim yapan kuruluşların çevreye yönelik performanslarının incelenmesini, olumsuzlukların giderilmesini ve bu işlemleri yaparken de çevre faktörleri ile ilgili her türlü yasal düzenlemelere uyulmasını şart koşmaktadır.
ISO 14001 Standardı'nın içeriği aşağıda sunulduğu gibidir;
- Çevre Politikası
- Planlama
- Çevre Boyutları
- Yasal ve Diğer Şartlar
- Amaçlar, Hedefler ve Program/Programlar
- Uygulama ve Faaliyetler
- Kaynaklar, Görevler, Sorumluluk ve Yetki
- Uzmanlık, Eğitim ve Farkında Olma
- İletişim
- Dokümantasyon
- Dokümanların Kontrolü
- Faaliyetlerin Kontrolü
- Acil Duruma Hazır Olma ve Müdahale
- Kontrol Etme
- İzleme ve Ölçme
- Uygunsuzluğun Değerlendirilmesi
- Uygunsuzluk, Düzeltici Faaliyet ve Önleyici Faaliyet
- Kayıtların Kontrolü
- İç Tetkik
- Yönetimin Gözden Geçirmesi.
ISO 14000 Standardları Ailesi hakkında detaylı bilgi için ISO’nun resmi internet sitesine buradan erişebilirsiniz.
ISO 14001 Standardı'nı Hangi Kuruluşlar Elde Edebilir?
ISO 14001 Standardı, çevreye etkisi olan her kuruluş tarafından gerekli şartlar sağlandığında ve ilgili yerden onay alındığında elde edilebilir. Bu kapsamda; çevreye etkisi olan her kuruluş, doğaya karşı sorumlulukları gereği çevreye olan olumsuz etkilerinin önüne geçmek ve bunu belgelemek için ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi'ni kurmalıdır. Ayrıca bu sistem kapsamındaki sorumluluklarını ve şartları yerine getirdiğini, standartlara uygun üretim yaptığını ve sistemin sürekli olarak iyileştirildiğini kanıtlama amacı ile ISO 14001:2015 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi almalıdır.
ISO 14001 Standardı Almanın Avantajları
Her firma kendi çevre yönetim sistemini oluştursa dahi bu işi sistemli ve geçmişten gelen tecrübelere dayanarak yapmak uzun soluklu bir çalışmayı gerektirir. İşte ISO tarafından hazırlanan standartlarda genele yönelik ve büyük çaplı yani uluslararası boyutta çalışmalar yapıldığından, bu çalışmaların her zaman için bir firmanın tek başına yapacağı çalışmalardan daha etkili olacağı söylenebilir. ISO 14001 Standardı’na sahip olmanın ve bu standardın gerekliliklerini yerine getirmenin sağladığı avantajlardan bazıları;
- Firmanın çevreye olan olumsuz etkisinin azalması,
- Firmanın doğal kaynakları daha etkili ve verimli kullanması,
- Yasal açıdan zorunlu kılınan kriterlerin sağlanması kapsamında ilerleme sağlanması,
- Çevre yönetimi kapsamında yapılanlar ile firmanın vizyonuna yön verilmesi,
- Firma çalışanlarında çevre yönetimi ile alakalı bilinç ve dikkat oluşması,
- Firmanın saygınlığının artması olarak sıralanabilir.
Focus Keywords: ISO 14001 Standardı, çevre yönetimi, Çevre Yönetim Sistemi, çevre standartları, çevre yönetim sistemi.
Meta Açıklaması: Bu yazı, ISO 14001 Standardı hakkında önemli bilgiler içermekte, genel bilgi vermekte ve avantajlarından bahsetmektedir.